Αναζητώντας την ειρήνη

Τι είναι η ειρήνη;
Ίσως με ένα τραγούδι θα μπορούσαμε να την τραγουδήσουμε. Στ' αλήθεια τίποτα δεν θα υπήρχε χωρίς αυτήν. στην σύγχρονη εποχή η ειρήνη αποτελεί ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα θέματα. Ο άνθρωπος του σήμερα βλέποντας απειλητική την πραγματικότητα ενός τρίτου πολέμου ψάχνει, αγωνίζεται για να μπορέσει να πετύχει την παγκόσμια ειρήνη. Αν θελήσουμε να δούμε από πιο κοντά όλες αυτές τις προσπάθειες ειρήνης καθώς και την πραγματικότητα των γεγονότων ϋα διαπιστώσουμε μερικά ακατανόητα. Το ενδιαφέρον του σημερινού ανθρώπου για την ειρήνη είναι πολύ πιο έντονο καθώς εκδηλώνεται με τις τόσες ειρηνιστικές προσπάθειες. Όμως η σκληρή πραγματικότητα των εξοπλισμών συνεχίζει. Είναι παράδοξο πως μετά από τόσες πορείες, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, συμφωνίες για την ειρήνη, οι πολεμικές βιομηχανίες παράγουν πιο προηγμένα όπλα και ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών γίνεται όλο και πιο έντονος. Πολλοί φωνάζουν για την ειρήνη, όλοι την θέλουμε, αλλά τότε γιατί να ζούμε κάτω από την απειλή ενός πυρηνικού πολέμου;
Αν κάποιος μας ρωτήσει γιατί συμβαίνουν όλα αυτά αμέσως συγχυσμένοι ή πειραγμένοι θα απαντήσουμε: άλλοι φταίνε, άλλοι είναι οι υπεύθυνοι, αυτοί που έχουν θέσεις ή συμφέροντα κ.λπ. Πάντα στην ζωή βρίσκουμε κάποιον άλλο που φταίει ή έχει συμφέροντα. Το ίδιο θα κάναμε αν είχαμε κάποια θέση ή εξουσία. Πάντα θα μιλούσαμε για κάποιους άλλους ακόμα κι αν φτάναμε να γίνουμε στρατηγοί ή αρχηγοί κράτους. Τα γεγονότα της ζωής έρχονται να μας αποδείξουν πράγματα περίεργα. Ο μικρός επαναστάτης του χθες, έγινε ο εφαρμοστής της τάξης του σήμερα. Ο μικρός ειρηνιστής μπορεί να μετατραπεί στον αυριανό πολεμιστή, αξιωματικό, στρατηγό. Αναλογιστήκαμε ποτέ ότι εμείς οι ίδιοι που τώρα φωνάζουμε για την ειρήνη θα μπορούσαμε αύριο, μέσα από κάποια προπαγάνδα, να φωνάζουμε για την αναγκαιότητα ενός πολέμου; Μπορέσαμε να καταλάβουμε με ποιο τρόπο στην ειρηνιστική πορεία που συμμετείχαμε καταλήξαμε να σπάμε βιτρίνες πετώντας πέτρες; Αντιληφθήκαμε με ποιο τρόπο μια ειρηνική διάθεση έφτασε να εκδηλωθεί με βίαια και καταστροφικά συνθήματα; Πολλοί άνθρωποι κατέληξαν να γίνουν αυτό που δεν ήθελαν ή αυτό που αντιπαθούσαν. Κι όλα αυτά γιατί; Μήπως αυτό που ξέρουμε για τον εαυτό μας είναι πολύ λίγο σε σχέση μ' αυτό που δεν ξέρουμε; Ποιος δεν παραξενεύεται με την σκληρότητα του σε μια έξαρση θυμού ή ζήλειας, ποιος θα πίστευε ότι ήταν ικανός να κάνει όσα έκανε σε μια στιγμή φόβου και απελπισίας. Πολλοί κατέληξαν στην φυλακή χωρίς να το καταλάβουν; Πολλοί είδαν τον εαυτό τους να δρα ανεξέλεκτα. Όσο δε γνωρίζουμε τον εαυτό μας θα συνεχίζουμε στην πιθανότητα του λάθους, της καταστροφής, του πολέμου. Βρίσαμε τον καλύτερο φίλο μας, γιατί; Ούτε το καταλάβαμε. Θίξαμε ένα αγαπημένο πρόσωπο με υπερβολική σκληρότητα, πώς; Δεν ξέρουμε. Για να μπορέσουμε πραγματικά να πετύχουμε να εξυπηρετήσουμε την ειρήνη χρειάζεται να καταλάβουμε ότι υπάρχουν τρεις απόψεις της ειρήνης που αλληλοεπηρεάζονται αμοιβαία και που χρειάζεται να βρίσκονται σε ισορροπία για να μπορέσει αυτό το πολύτιμο αγαθό να λάμψει στην Γη.
Υπάρχει πρώτα η σχέση του ανθρώπου με την εξωτερική ειρήνη έτσι όπως την εννοούμε στην καθημερινή ζωή. Σε αυτή την πρώτη σχέση ή πρώτο επίπεδο ειρήνης υπάγονται οι διαθέσεις μας για την ειρήνη, οι ειρηνιστικές πορείες, διαδηλώσεις, συμφωνίες κ.λ.π. Εδώ ανήκουν οι παγκόσμιες ειρηνιστικές κινήσεις και οι προσπάθειες για την ειρήνη και το πάγωμα των εξοπλισμών. Όλα αυτά σίγουρα χρησιμεύουν.
Αλλά χωρίς την ισορροπία με τα δύο άλλα επίπεδα μπορούμε πολύ εύκολα από ειρηνιστές να μετατραπούμε σε φίλους του πολέμου, να φωνάζουμε δηλαδή για την ειρήνη αλλά κατά βάθος θα χαιρόμαστε με τον πόλεμο. Έτσι ενώ πολλοί φωνάζουν για την ειρήνη, επίσης δέχονται αδιαμαρτύρητα το φοβερό ψυχολογικό βομβαρδισμό με βιαιότητα, από την τηλεόραση, κινηματογράφο κ.λ.π. Πηγαίνουμε σε μια πορεία ειρήνης και στο γυρισμό απολαμβάνουμε μια «δυνατή» πολεμική ταινία ή ένα βίαιο αστυνομικό έργο. Μελαγχολούμε για την ομορφιά της ειρήνης και το βράδυ παίζουμε στα ηλεκτρονικά μια σκληρή μάχη, ξεχνώντας ότι τα συστήματα των ηλεκτρονικών είναι παρμένα από συστήματα αεράμυνας και αερομαχίας.
Ξεχνάμε ότι η ειρήνη είναι το αντίθετο της βίας και ότι η βία υπάρχει έξω, αλλά υπάρχει και μέσα μας. Όταν το καταλάβουμε αυτό, μπορούμε να περάσουμε στο δεύτερο επίπεδο αναζήτησης: Η ειρήνη του ατόμου προς τους συνανθρώπους του. Η αίσθηση της ειρήνης προς το περιβάλλον και προς τους άλλους σπάνια είναι αντιληπτή για το σημερινό άνθρωπο. Σε αυτό το επίπεδο αναζήτησης γίνεται αντιληπτό ότι εμείς, ως προς το περιβάλλον και τους άλλους, βρισκόμαστε ψυχολογικά σε πόλεμο. Η καθημερινή δουλειά, η σκληρή ζωή, οι οικογενειακές υποχρεώσεις, τα προβλήματα και οι στεναχώριες προκαλούν εσωτερικά μια αίσθηση μάχης με το περιβάλλον. Μια αίσθηση ανταγωνισμού και σύγκρουσης με τους συναδέλφους, το αφεντικό, τους συγγενείς, τους φίλους για κάποια θέση, χρήματα, κοινωνική καταξίωση. Αν αναλύσουμε την ψυχολογική μας κατάσταση θα δούμε ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση επιθετικότητας ή άμυνας ως προς το περιβάλλον και τους συνανθρώπους, αλλά ποτέ σε κατάσταση ειρήνης. Έτσι, έστω και αν υπάρχει εξωτερική ειρήνη, εμείς δεν την γευόμαστε, δεν την ζούμε. Πόσες φορές τις τελευταίες μέρες νιώσαμε ευτυχισμένοι, χαλαροί, σε ειρήνη με το περιβάλλον και τους γύρω μας. Πόσες φορές αντίθετα νιώσαμε ένα κουραστικό άγχος, σφίξιμο στην καρδιά, πόνο στο στομάχι ή ένταση σε όλο μας το σώμα;
Μα θα μου πείτε οι άλλοι... Εδώ ερχόμαστε πάλι στους άλλους, αυτούς που φταίνε για όλα. Αλλά εμείς, γιατί δεν καθορίζουμε την ζωή μας; Πότε θα πάρουμε τον εαυτό μας, την ύπαρξη μας στα χέρια μας; Πότε θα σταματήσουμε να λέμε οι άλλοι, οι γονείς, οι φίλοι, οι συνεργάτες με κάνουν δυστυχισμένο; Πότε θα καταλάβουμε ότι εμείς, όσο και αν «προσπαθούν» οι άλλοι, έχουμε το δικαίωμα και ΜΠΟΡΟΥΜΕ να είμαστε ευτυχισμένοι,σε ειρήνη;
Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται να περάσουμε στο τρίτο επίπεδο αναζήτησης που είναι η σχέση του ατόμου με τον εαυτό του. Ας στραφούμε προς τον εαυτό μας, προς τα μέσα. Δεν χρειάζεται τίποτε άλλο!
Ο εαυτός μας... αυτός ο άγνωστος... Είμαστε σε ειρήνη με τον εαυτό μας; Είμαστε σε κατάσταση ειρήνης και ευτυχίας; Είμαστε σε κατάσταση εσωτερικής ομορφιάς; Αν δεν βρισκόμαστε σε ισορροπία με τον εαυτό μας και δεν γνωρίζουμε αυτό που είμαστε, τότε περνάμε την ζωή μας μαζί με έναν άγνωστο: τον εαυτό μας!
Αυτή η ειρήνη είναι η πιο όμορφη, γιατί είναι η βάση που καθώς αντανακλά προς τα άλλα δύο επίπεδα τους δίνει σκοπό και δύναμη. Η ειρήνη στον εαυτό μας, η ειρήνη με τον εαυτό μας. Αλλά πώς θα μπορούσαμε να την πετύχουμε; Ας δούμε μια στιγμή μέσα μας... στρέφοντας το ενδιαφέρον και την προσοχή προς το εσωτερικό μας...
Βλέπουμε κατ' αρχήν τι δεν είναι η ειρήνη μέσα μας. Αυτή η ασταμάτητη διαδοχή επιθυμιών, παθών, φόβων κ.λπ., κάνει τον άνθρωπο να διαδικάζεται σύμφωνα με τις μηχανοποιήσεις του παρελθόντος και με τα σχέδια του μέλλοντος και τον απομακρύνει από αυτό που είναι η ειρήνη.
Μηχανοποίηση είναι αυτή η ανεξέλεγκτη εσωτερική κατάσταση, που ΘΕΛΕΙ, ΦΟΒΑΤΑΙ, ΜΙΣΕΊ, ΑΝΤΙΠΑΘΕΊ κ.λ.π. αλλά χωρίς ούτε εμείς οι ίδιοι να ξέρουμε γιατί και πώς. Χωρίς να είμαστε ικανοί να την ελέγξουμε. Τα πράγματα ψυχολογικά μας συμβαίνουν. Ας αναλογιστούμε πόσες φορές θυμώσαμε ενώ δε θέλαμε, βρίσαμε ενώ προσπαθούσαμε να κρατηθούμε, πόσες φορές ξαγρυπνήσαμε από φόβο ή από στεναχώρια ξεσπάσαμε σε ασταμάτητα κλάματα. Θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι είμαστε μόνο αυτές οι μάταιες και επιφανειακές μηχανικότητες; Ας πιστέψουμε ό,τι θέλουμε, αλλά ας ακούσουμε την καρδιά μας. Υπάρχει κάτι μέσα μας! Ας θυμηθούμε την παιδική αθωότητα και αντιληπτικότητα μας! Ας θυμηθούμε την εσωτερική ομορφιά και την ευτυχία που νιώσαμε! Ποιο ήταν το χαρακτηριστικό; ομορφιά αλλά και αθωότητα, ευτυχία αλλά και αφέλεια, περίεργη αγνότητα. Από εδω μπορούμε να συμπεράνουμε: Υπάρχει μέσα μας κάτι, θα το ονομάσω απλά Ουσία, που αποτελεί την πραγματικότητα μας, την παιδική ομορφιά και αθωότητα. Αλλά αυτή δεν ξέρει, είναι αγνή, γεγονός που την οδηγεί στην μηχανοποίηση σύμφωνα με τους τρόπους συμπεριφοράς που της μαθαίνει το περιβάλλον.
Πώς εκδηλώνεται αυτή η ουσία μέσα μας; Ας προσέξουμε ότι αν δεν προσέχουμε, δεν καταλαβαίνουμε ή δεν αντιλαμβανόμαστε τίποτα. Τι ακούγεται τώρα από το δρόμο...; Τι άρωμα μυρίζει ο χώρος...; Είναι σκληρά εκεί που καθόμαστε...; Τι χρώμα έχει ο τοίχος απέναντί μας...;
Η ικανότητα αντίληψης δια μέσου των αισθήσεων στηρίζεται σε αυτό που απλά ονομάζουμε προσοχή. Αν δεν προσέχεις, ακούς, αλλά δεν ακούς. Κοιτάς[1], αλλά δεν βλέπεις[2]. Ένας απρόσεκτος μαθητής δε μπορεί να καταλάβει το μάθημα κι αν κάποιος διαβάζει αφηρημένα, δεν καταλαβαίνει το κείμενο. Δηλαδή χωρίς προσοχή δεν μπορούμε να καταλαβαίνουμε τίποτα.
Αλλά αν οι αισθήσεις και ο νους «καταλαβαίνουν» μόνο με την χρήση της προσοχής μας, τότε η ζωή δεν είναι το ίδιο με την προσοχή και δεν είναι το ίδιο με την εσωτερική αίσθηση ότι ζούμε...
Μα θα μου πείτε τι σχέση έχουν όλα αυτά με την ειρήνη; Αυτήν την στιγμή υπάρχει μέσα μας ειρήνη; Αν ναι, γιατί; Κι αν όχι, γιατί; Όλες αυτές οι εσωτερικές μηχανικές διαδικασίες (μηχανικές σκέψεις, ανεξέλεγκτα συναισθήματα, ακατανόητες αντιδράσεις) έχουν κατορθώσει να πλαστογραφήσουν την ζωή καταναλώνοντας αυτήν την πολύτιμη προσοχή, την Ουσία. Πώς θα νιώθαμε την ειρήνη μέσα μας; Η Ουσία στον εαυτό της, η Ουσία για τον εαυτό της, η ζωή για την ζωή...
Πρακτικά πώς μπορεί να γίνει; Υπάρχουν δύο δουλειές που μπορούμε να κάνουμε για να γευτούμε την ομορφιά και την ειρήνη της Ουσίας μέσα μας. Η πρώτη δουλειά μας είναι να χρησιμοποιήσουμε την Ουσία που υπάρχει σε μας. Χρειάζεται να την ενεργοποιήσουμε μαθαίνοντας να προσέχουμε. Μαθαίνουμε να προσέχουμε μέσω των αισθήσεων διαχωρίζοντας ότι άλλο είναι να προσέχεις και άλλο να σκέφτεσαι. Η προσοχή ή Ουσία χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις θα πρέπει να μάθει να ξεφεύγει από την διαδικασία της σκέψης και στην συνέχεια να καταλάβει ότι άλλο είναι η προσοχή, άλλο οι αισθήσεις και άλλο ο νους.
Σαν δεύτερη δουλειά πρέπει να μάθουμε να κατανοούμε και να σταματάμε την μηχανικότητα μέσα μας:
ΘΕΣΗ +ΑΝΤΊΘΕΣΗ = ΣΥΖΗΤΗΣΗ = ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ = ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ = ΛΥΣΗ
Οι μηχανικές διαδικασίες της ζωής βασίζονται σε υποκειμενικές συνήθειες που διδαχτήκαμε από το περιβάλλον. Αυτές οι υποκειμενικές συνήθειες στηρίζονται και υπάρχουν λόγω της φαινομενικής διαφοράς τους. Υπάρχουν συνήθειες όμορφες ή ευχάριστες, όπως υπάρχουν και συνήθειες άσχημες ή δυσάρεστες. στην διάρκεια της ζωής ο καθένας από μας έχει διάφορες συνήθειες, που πολλές από αυτές είναι αντίθετες από των συνανθρώπων μας. Έτσι οι άνθρωποι καταλήγουν να φαίνονται διαφορετικοί και φτάνουν να συγκρούονται για μια συνήθεια τους.
Κατά βάθος όμως τι συμβαίνει; Τι είναι μια όμορφη και μια άσχημη συνήθεια, τι είναι μια όμορφη και μια άσχημη μηχανοποίηση; Είναι δύο τρόποι για να κοιμάται η ουσία, δύο τρόποι για να μην ζούμε την πραγματικότητα. Αυτοί οι δύο τρόποι, λόγω της φαινομενικής διαφοράς τους, μας κάνουν να πιστεύουμε ότι πρέπει να αποφεύγουμε τον ένα (τον δυσάρεστο) και να επιδιώκουμε τον άλλο, δηλαδή τον ευχάριστο. Κι όμως αν δούμε ειλικρινά την ζωή μας, θα δούμε ότι ευχάριστο και δυσάρεστο, απόλαυση και πόνος είναι πάντα συνδεδεμένα και έρχονται διαδοχικά. Απολαμβάνουμε και μετά πονάμε, επειδή δεν απολαμβάνουμε. Χαιρόμαστε και στην συνέχεια νιώθουμε λυπημένοι, όταν τελειώσει το ευχάριστο γεγονός. Πολλές φορές μετά από μεγάλες χαρές νιώθουμε μια παράξενη απογοήτευση ή πίκρα.
Εκείνο που συμβαίνει με αυτό το παιχνίδι της δυαδικότητας είναι ότι η ουσία μπερδεύεται και κοιμάται όλο και περισσότερο κλεισμένη σε αυτές τις φυλακές. Μια όμορφη και μια άσχημη φυλακή, μια όμορφη και μια άσχημη αυταπάτη. Πολλές φορές η ίδια η ζωή έρχεται να μας το δείξει μέσα από το πέρασμα του χρόνου. Έτσι, μπορούμε σε διαφορετικές στιγμές της ζωής μας να έχουμε εντελώς αντίθετες συνήθειες, γούστα κ.λπ., χωρίς αυτό να μας οδηγήσει στην ευτυχία ή στην απελευθέρωση της ουσίας μας. Αλλά η ειρήνη;
Η ειρήνη βρίσκεται κλεισμένη στην Ουσία. Όταν αυτή δρα ελεύθερη από τον εαυτό της, τότε γευόμαστε τις καταπληκτικές δυνάμεις, υπεραισθήοεις και αρετές της, τότε γευόμαστε την πραγματική ειρήνη και την αληθινή αγάπη.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] Το κοιτάζω στα αρχαία ελληνικά σημαίνει κοιμάμαι.
[2] Τα μάτια κοιτούν αλλά το μυαλό βλέπει.